دنیا در طی ماههای اخیر شاهد تغییرات بسیاری بوده، که درک و سازگاری با آنها می تواند برای افراد خصوصا کودکان بسیار سخت و چالش برانگیز باشد. تعطیلی مدارس، دور شدن از دوستان و تعاملات اجتماعی، تغییر شرایط اقتصادی در خانواده، صف های طولانی برای خرید مواد غذایی، بمباران اخبار کرونا از تمام شبکه‌های خبری و اجتماعی، گفتگوی بزرگسالان در مورد بیماری، مرگ و از دست دادن ها، همه و همه می تواند در سلامت روان و جسم کودکان نقش بسزایی داشته باشد.
پژوهش های بسیاری نیز نشان داده که برخی کودکان و نوجوانان به دلیل مواجه با این تغییرات دچار استرس روانشناختی، اضطراب، افسردگی، و احساس تنهایی شده، و حتی در معرض خطر خودکشی قرار گرفته اند. اگرچه کودکان به شیوه ی منحصر به فرد به بحرانها پاسخ میدهند که این پاسخ به عوامل متعددی از جمله سن، تجارب قبلی، تفاوت های شخصیتی، شدت و مدت بحران و میزان حمایت اجتماعی موجود وابسته است. لازم است بدانیم که بیشتر کودکان در صورتی که حمایت مناسب از طرف خانواده و دوستان دریافت کنند دچار آسیب جدی نخواهند شد. نکته مهم اینجاست که والدین باید بتوانند میان رسیدگی به نیازهای عاطفی و هیجانی خود و فرزندشان در زمان های بحران تعادل برقرار کنند. پدر و مادر زمانی می توانند از فرزندان خود مراقبت کنند که نیازهای خود را برآورده کرده باشند، درست مثل زمانی که در هواپیما به والدین توصیه میشود در هنگام مواقع اضطراری ماسک اکسیژن را اول برای خود و بعد برای فرزندانشان بگذارند.
در اینجا به ارایه چند راهکار درخصوص کمک به کودکان و ارتقا سلامت روان آنها در دوران بحران کرونا و همچنین کاهش مشکلات ناشی از این وضعیت می پردازیم:
- واقعیت ها و اطلاعات دقیق، متناسب با سن کودکان درباره ویروس کرونا را با روشی قابل فهم برای کودکان توضیح دهید. در ابتدا فضایی برای گفتگو ایجاد کنید و با آرامش کرونا را در قالب یک داستان برای کودک توضیح دهید و در این داستان به این سوالات پاسخ دهید که ویروس کرونا چیست؟ چگونه به انسان منتقل می شود؟ اگر به ویروس کرونا مبتلا شویم چه علایمی دارد و این علایم درکودکان و بزرگسالان چه تفاوتی با هم دارند؟ راجع به واکنش و مبارزه بدن به این ویروس و نقش آنتی بادی های داخل بدن صحبت کنیم. برای بچه‌ها توضیح دهیم چرا بیشتر در خانه هستیم و کمتر در ارتباطیم. درباره درمان های دارویی و واکسن های ممکن برای کرونا توضیح دهیم و اینکه هنوز راه درمان قطعی وجود ندارد ولی خوب دانشمندان در حال تحقیق و تلاش هستند. داستان شما می بایست بر اساس اطلاعات واقعی، صحیح و مناسب با سن، هوش و درک کودک باشد و همچنین امیدوارانه بوده و استرس زیادی ایجاد نکند.
- بیشتر از قبل در دسترس باشید و به کودکتان توجه کنید. توجه ویژه شما در این دوران، به او احساس امنیت و اطمینان خاطر میدهد. اگر کودکتان میخواهد در مورد اتفاقات ناخوشایند جاری صحبت کند حواس او را پرت نکنید. به کودکان یاد بدهید که راجع به احساسات شان صحبت کنند، به احساسات آنها اعتبار دهید و با آنها همدلی کنید. هم چنین سعی کنید نشان دهید این احساسات کاملاً طبیعی است و افراد بزرگسال و کودکان در این روزها می توانند احساسات متفاوتی داشته باشند. مهم است که در برون ریزی احساسات به کودکتان کمک کنید برای مثال آنها را تشویق کنید که احساسات خود را نقاشی کنند.
- مطالعات نشان می دهد وضعیت کنونی می تواند پیامدهای جسمانی و روانشناختی انزوا برای کودکان و نوجوانان به همراه داشته باشد. برتامه ریزی جهت برقراری ارتباط با دوستان و اقوام به کمک امکانات و فناوری های موجود می تواند خطر غرق شدن در انزوای اجتماعی را کاهش دهد.
- شاید یکی از عوامل استرس زا در این دوران این است که احساس می کنیم روی بسیاری از مسایل کنترلی نداریم و بسیاری از امورات غیرقابل پیشبینی و نامعلوم است. تنظیم یک برنامه معمول روزانه که در آن فعالیتهای بدنی، آموزشی و تفریحی درنظر گرفته شده باشد، می تواند در کاهش احساس عدم کنترل موثر باشد.
- آموزش مهربانی و شفقت با خود و دیگران می تواند یکی دیگر از مهارت هایی باشد که می توان به کودکان آموزش داد.
- محدود کردن اخبار درباره کرونا و همچنین گفتگو درباره مسایل مرتبط به آن، بهتر است در خارج از منزل و به دور از کودک صورت گیرد.
در پایان متذکر می شوم که در صورتی که عواطف، افکار یا احساسات منفی شما یا فرزندتان به حدی زیاد است که با فعالیت های روزمره تداخل دارد، می توانید از متخصصین روانشناختی که از طریق مشاوره فردی و یا با تشکیل گروههای آموزشی می توانند در این برهه دشوار شما را یاری دهند کمک بگیرید.